Slaapapneu

Wat is slaapapneu en wat kan je ertegen doen?

Slaapapneu is een vervelende aandoening die één op honderd mensen in Nederland treft. Bij slaapapneu (ook wel apneu genoemd) stopt de ademhaling minimaal 10 seconden achter elkaar tijdens de slaap. Door het slapen ontspannen de spieren in de keel en dit kan zorgen voor een (gedeeltelijke) afsluiting van de keel waardoor er ademstops ontstaan. Als er meerdere ademstops per uur ontstaan dan spreken we van slaapapneu. Iedereen heeft gedurende de nacht adempauzes. Treden er te veel of te lange van deze adempauzes op waarbij de adem-weg helemaal dichtvalt, dan spreken we van Obstructief Slaap Apneu Syndroom (OSAS). Als de ademstops op treden doordat de aansturing vanuit de hersenen niet helemaal goed verloopt, dan spreken we van een Centraal Slaap Apneu (CSA).

SIaapapneu even kort omschreven:

Slaapapneu staat voor of betekent: niet ademen tijdens de slaap.
Het stoppen met ademen noemen we adempauzes die langer duren dan 10 seconden.
De gevolgen van slaapapneu zijn een bijzonder slechte nachtrust met moeheid overdag.
Het komt vaker voor bij mensen met overgewicht. De apneuklachten kunnen gemakkelijk verdwijnen als u afvalt.
Als u last heeft van apneuklachten is het het beste dat u geen alcohol drinkt voor het slapen gaan en dat u niet op uw rug slaapt.
Er zijn meerdere zaken die slaapapneu kunnen verhelpen. Zo kunt u bijvoorbeeld een speciaal bitje in de mond gebruiken, een speciaal zij-slaap hoofdkussen (Enoble hoofdkussen) of een beademingsapparaat.

Wat is slaapapneu precies?

Apneu betekend letterlijk geen lucht (a=geen, pneu=lucht) krijgen en staat voor ‘niet ademen tijdens de slaap’. Als iemand last heeft van slaapapneu ontstaat er een adempauze (stopt de ademhaling) tijdens de slaap voor minimaal 10 seconden of langer. Eén op de honderd mensen heeft slaapapneu in Nederland. Dit is een schatting omdat slaapapneu heel vaak niet wordt ontdekt. Diegene die slaapapneu heeft weet dit meestal zelf niet of komt daar pas na jaren achter. Als de apneu te veel voorkomt, heeft dit tot gevolg dat uw slaap ernstig verstoord wordt. Naast een bijzonder slechte nachtrust veroorzaken de ademstilstanden een daling van het zuurstofgehalte in het bloed waardoor gezondheidsklachten kunnen ontstaan.

Wie heeft er last van slaapapneu?

Mannen hebben vaker last van slaapapneu dan vrouwen. Ook komt slaapapneu met name voor bij mensen van 45 tot 65 jaar. Overgewicht kan slaapapneu verergeren en slaapapneu kan op zijn beurt ook voor overgewicht zorgen. Maar ook slanke mensen kunnen slaapapneu hebben hoewel dit een stuk minder voorkomt. 90% van de mensen met slaapapneu heeft overgewicht (BMI>25), waarvan 50% zelfs een ernstig overgewicht (BMI>30) heeft. Mensen die last van obesitas hebben hebben ook meer kans op vetweefsel rondom de nek. Dit vetweefsel werkt slaapapneu in de hand.

Wat zijn de klachten en gevolgen van slaapapneu?

• Als u last heeft van slaapapneu stopt u vaak (minimaal 5 keer per uur) met ademen tijdens de slaap
• Het stoppen met ademen (de adempauzes) duren 10 seconden of langer.
• Vaak schrikken mensen met slaapapneu wakker en hebben ook vaak het gevoel te stikken.
• Het gevolg van slaapapneu is een onrustige en slechte nachtrust.
• Het komt vaak voor dat mensen helemaal niets merken van hun slaapapneu en gewoon doorslapen.
• Door de slaapapneu en adempauzes bent u overdag slecht uitgerust en vaak nog slaperig en moe. De concentratie neemt af en u heeft meer kans op ongelukken daarnaast bent u ook minder scherp en minder vrolijk.

Slaapapneu gaat vaak samen met andere problemen zoals:

• Meestal snurken mensen met slaapapneu. Eén op de tien mensen die snurken heeft slaapapneu.
• Obesitas en overgewicht komen bijzonder veel voor bij mensen met slaapapneu.
• Ook hebben mensen met slaapapneu vaak een te hoge bloeddruk en/of een hoog cholesterol.
• Een gedeelte van de mensen die last van slaapapneu hebben heeft diabetes type 2.
• Mensen die kampen met apneu hebben ook een grotere kans op hart en bloedvaten ziekten.

Waardoor komt slaapapneu?

De oorzaken van slaapapneu kunnen gezocht worden in overgewicht, roken, erfelijke factoren, kaak afwijking, afwijkingen in het keel- neusgebied, longafwijkingen, een lage tonus van de mond- en keelspieren door bijvoorbeeld slaapmiddelengebruik of chronisch nier- of hartfalen. Er kunnen dus meerdere oorzaken zijn waardoor slaapapneu ontstaat maar de hoofdoorzaak is dat de keelspieren totaal slap worden waardoor de keel even dicht gaat zitten. Door de slaap ontspannen alle spieren zich helemaal. Hierdoor wordt bij sommige mensen de keel dan zo slap, dat er geen lucht of veel minder lucht doorheen kan stromen. Hierdoor stopt de ademhaling dus even en krijgt het lichaam minder zuurstof. Sommige mensen worden dan wakker maar anderen lijken er totaal niet door gestoord te worden. Bij overgewicht (obesitas) komt apneu duidelijk vaker voor. Vooral als mensen dan op hun rug slapen wordt de apneu erger. Ook kan het drinken van alcohol de kans op adempauzes tijdens de slaap vergroten. U hoeft er gelukkig niet bang voor te worden want uiteindelijk gaat u vanzelf altijd weer ademen.

Hoe kunt u ontdekken of u last van slaapapneu heeft?

Als u denkt dat u slaapapneu heeft kunt u het beste langs uw huisarts gaan. De huisarts zal u doorsturen naar een neuroloog, keel-neus-oorarts of longarts. Om dan met zekerheid vast te stellen of u last heeft van slaapapneu krijgt u een slaaponderzoek. Bij dit slaaponderzoek zal er met een meetapparaat, terwijl u slaapt, metingen gedaan worden hoe vaak en hoe lang uw adem stopt. Dit onderzoek kan thuis gedaan worden of in een slaapkliniek of ziekenhuis. Als u denkt of twijfelt dat u wellicht slaapapneu heeft is het aan te raden langs uw huisarts te gaan en dit te laten onderzoeken.

Slaapapneu controle door uw huisarts

Het is dus bij twijfel absoluut aan te raden om naar uw huisarts te gaan. De huisarts zal u uw gewicht, bloeddruk, bloedsuiker, nieren en cholesterol meten. Slaapapneu creëert een grotere kans op ziekten van hart en bloedvaten. Maar ook meer kans op ongelukken, meer kans op depressies en oververmoeidheidsklachten.

Wat kunt u zelf doen bij slaapapneu klachten?

U kunt zelf meerdere dingen doen om uw slaapapneu klachten kunnen verminderen. Het is van belang dat u voor regelmaat zorgt en dus ook voor een regelmatig dag- en nachtritme zorgt. Veel mensen met OSAS (maar ook hun partners) hanteren een afwijkend slaappatroon. Zo doen ze bijvoorbeeld dutjes tussendoor om toch aan hun dagelijkse activiteiten en verplichtingen te kunnen voldoen maar dit ontregelt de biologische klok en zorgt voor een nog slechtere nachtrust. Als u overgewicht heeft kunnen de apneu klachten minder worden of zelfs helemaal weggaan als het u lukt om af te vallen. Alcohol heeft een direct effect op apneu. Beperk het nuttigen van alcohol tot slechts 1 glas alcohol op een dag. En probeer ook niet iedere dag te drinken. Drugs, alcohol, kalmeringsmiddelen en slaapmiddelen maken u slaperiger en minder alert waardoor de kans op apneu toeneemt. Het is van belang te realiseren dat u minder alert bent als u last heeft van apneu. Deelnemen aan het verkeer of het bedienen van zware machines kan hierdoor gevaarlijk zijn.
Slaap niet op uw rug maar probeer op uw zij- of buik te slapen. Om het op de rug slapen te voorkomen kunt u een golfbal of tennisbal op uw T shirt naaien. Dit zorgt ervoor dat u niet meer op uw rug kan liggen of draaien. Er zijn ook speciale zij-slaap hoofkussens.

Wat is er tegen slaapapneu te doen?

Er zijn meerdere mogelijkheden die kunnen werken zoals het slapen met een speciaal bitje of een speciaal hoofdkussen die u dwingt op uw zijde te slapen. Als dat niet voldoende is kan de arts u voorstellen om een beademingsapparaat in de nacht te proberen. Aan het beademingsapparaat zit een slang met een masker dat u over uw mond en neus plaatst. De machine die naast uw bed staat blaast via het masker extra lucht in uw luchtwegen. Dit werkt vrijwel altijd goed maar is niet echt gemakkelijk en prettig slapen. Het kan ook zijn dat een operatie een betere oplossing biedt. Dit kan een operatie in uw mond of keel zijn of een kaakoperatie. Als de slaapapneu vooral bij een bepaalde lichaamshouding opspeelt, kan dit mogelijk verholpen worden met simpele oplossingen zoals extra kussens of een speciaal hoofdkussen zoals het Enoble hoofdkussen die u dwingt op u zijde te slapen.

Pas uw levensstijl aan

Mensen met een (te) hoge BMI hebben veel meer kans op het hebben van slaapapneu. Het afvallen kan effectiever en eenvoudiger door uw levensstijl aan te passen. Als u een BMI heeft die hoger is dan 25 is het zeker raadzaam om uw eetgewoonten aan te passen. Als het afvallen u zwaar valt en niet goed lukt kunt u hulp zoeken van een leefstijlcoach, diëtiste of fysiotherapeut. Op deze manier leert u dan gezond te eten, meer te bewegen en uw eigen gedrag te veranderen. De kans dat u deze gezonde gewoontes volhoudt is door het samen werken met een leefstijlcoach groter. Levensstijl aanpassen gaat over gewicht verliezen, geen slaapmiddelen (meer) nemen, geen of weinig alcohol in de avonduren en zorgen voor een regelmatig dag- en nachtritme.

Wat zijn aanwijzingen van slaapapneu?

• Onrustige nachten met veel draaien en keren
• Uiterst vermoeid wakker worden
• Depressie, angstig zijn en angstige dromen
• Veel en luid snurken, gevolgd door een ademstops. Hierna vaak snakken naar adem waarna de normale ademhaling weer begint.
• Regelmatig hoofdpijn bij het wakker worden
• Weinig energie met vermoeidheid en/of slaperigheid overdag
• Een slechte nachtrust heeft een direct effect op uw humeur en zorgt voor stemmingswisselingen
• Snel geïrriteerd en boos
• Geheugenproblemen en concentratiestoornissen
• Het hebben van een hoge bloeddruk en hartkloppingen
• Wakker worden met een droge mond en/of droge en pijnlijke keel
• Minder zin in seks hebben of zelfs impotentie klachten
• Vaker moeten plassen tijdens de nacht
• Nachtelijk zweten in combinatie met spierpijn

Wat kunnen de gevolgen van slaapapneu zijn op langere termijn?

Op de lange termijn zullen er door de ademstilstanden zuurstoftekorten op treden in de bloedvaten en weefsels. Dit zuurstof te kort heeft negatieve gevolgen voor de hersenen, het hart en andere organen. Ook kan het risico van een verhoogde bloeddruk sterk toenemen, net als het risico op een hartinfarct of herseninfarct. Mensen met een onbehandeld slaapapneu hebben meer dan 20% meer risico om deze schade op te lopen. Het is daarom echt van belang om er wat aan te doen als u vermoed dat u slaapapneu heeft.

Wat kunt u zelf tegen slaapapneu doen?

Probeer de signalen zelf te herkennen. Als u bijvoorbeeld regelmatig wakker schrikt met een verstikkingsgevoel dan is de kans groot dat u slaapapneu heeft. Maar ook als u last heeft van restless legs of lijdt u aan nachtmerries kan dit een aanwijzing zijn dat u apneu heeft. Bent u overdag vaak vermoeid en/of vaak slaperig? Dan is de kans groot dat u aan slaapapneu lijdt. Uw partner kan u ook helpen te ontdekken of u wellicht lijdt aan slaapapneu. Probeer zo veel mogelijk op uw zijde te slapen. Er zijn speciale zijslaper hoofdkussens die ervoor zorgen dat u op uw zijde blijft slapen en niet gemakkelijk op uw rug kunt gaan liggen.

Zijn er gezondheid risico’s voor mensen met slaapapneu?

Ja, er zijn zeker gezondheidsrisico’s voor mensen met slaapapneu. Zo kan apneu een grote impact hebben op het dagelijks leven omdat iemand constant vermoeid en slaperig is. De gevolgen zijn makkelijk kortaf zijn, minder vrolijk zijn, last hebben van concentratieproblemen en een minder goed geheugen. Mensen die last hebben van slaapapneu hebben meer moeite om hun dagelijkse werkzaamheden goed te doen, maar ook veel minder energie om in hun vrije tijd iets te gaan doen. Slaapapneu heeft hierdoor een direct effect op de kwaliteit van leven van henzelf, maar ook op hun naaste. Maar ook voor het lichaam is slaapapneu niet gezond en goed. Door de verminderde ademhaling zal het zuurstofgehalte in het bloed dalen. Hierdoor krijgen de hersenen en de organen tijdelijk minder zuurstof. Hierdoor slaapt u niet alleen slechter, maar is dit zuurstoftekort ook schadelijk voor uw hart- en vaatstelsel. Op de lange termijn kan dit ernstige gevolgen hebben en zorgen voor:

• Een hoge bloeddruk
• Depressies en oververmoeidheid
• Hartritmestoornissen
• Concentratieproblemen
• Hart- en herseninfarcten
• Voor ongelukken zorgen (Mensen met onbehandelde slaapapneu wordt hierdoor afgeraden om auto te rijden.

Behandeling slaapapneu

Wat voor behandelingen zijn mogelijk om slaapapneu te verhelpen? De behandeling dient erop gericht te zijn om de kans op ademstops te verkleinen. Hierdoor worden de negatieve gevolgen van slaapapneu en de belemmeringen die u in het dagelijks leven ervaart, voorkomen. Als u denkt of vermoedt dat u slaapapneu heeft is het aan te raden langs uw huisarts te gaan. De huisarts bepaalt dan of u verwezen wordt naar het ziekenhuis of een slaapkliniek. U kunt ook kiezen voor een slaaponderzoek dat bij uw thuis plaatsvindt. U wordt dan gedurende de nacht gemonitord en de uitslagen zijn vaak de volgende dag al beschikbaar. De diagnose die uit het onderzoek voortvloeit worden met u besproken met een voorstel voor een behandeling. Er zijn meerdere behandelmethodes mogelijk. In overleg met uw arts wordt dan besproken welke behandeling het beste bij uw specifieke situatie past.

Meteen na het starten van de behandeling zult u merken dat uw klachten verminderen en hopelijk zelfs verdwijnen. Meestal voelen mensen zich weer goed uitgeslapen en is er weer energie als u wakker wordt. Ook verdwijnen er vaal allerlei lichamelijke klachten. Vaak voelen mensen zich duidelijk gezonder en dat klopt ook want u bent nu ook gezonder. Een echt goede nachtrust is uiterst belangrijk voor lichaam en geest. Als u vermoed dat u slaapapneu heeft, doe er dan wat aan! De te behalen gezondheidsvoordelen zijn groot en het verschil in kwaliteit van het leven is duidelijk te herkennen.