Parkinson

Wat is Parkinson?

De ziekte van Parkinson is een progressieve chronische hersenaandoening die vrijwel het meeste voorkomt bij mensen ouder dan 65 jaar. Parkinson ontstaat doordat er bepaalde hersencellen langzaam afsterven die dopamine aanmaken, wat resulteert in een tekort van dit stofje. Dopamine zorgt er onder andere voor dat je soepel kunt bewegen en je bewegingen onder controle kunt houden.

Parkinson leidt altijd tot bewegingsproblemen. Zo kan men last krijgen van stijve spieren en trillende handen en merken dat bewegen trager en moeilijker gaat. Daarnaast kunnen er ook klachten ontwikkelen die minder snel opvallen, zoals moeite met slapen en problemen met denken.

Kenmerken van de ziekte van Parkinson

Parkinson begint vaak met veranderingen in de manier waarop u beweegt, daarnaast kunt u andere klachten krijgen die niet meteen te liëren vallen aan de ziekte.

• Moeite met kleinere bewegingen, zoals veters strikken of een knoop dichtmaken.
• Tragere bewegingen en bewegingen worden beperkter. U kunt uw arm bijvoorbeeld niet meer helemaal optillen.
• Minder beweging in het gezicht, waardoor gevoelens en emoties minder te zien zijn op uw gelaat.
• Uw armen en benen voelen stijver door rigiditeit in de spieren.
• Ledematen trillen in rust (tremor).

De klachten van Parkinson beginnen meestal aan één kant van uw lichaam. Het kan zo zijn dat één van uw handen gaat beven of dat één schouder stijver aanvoelt. Later zullen deze klachten zich naar de andere kant van uw lichaam verspreiden.

Parkinson is ook te herkennen aan een verandering in de manier waarop u beweegt. Tijdens het lopen kan het zijn dat men meer gaat schuifelen of sloffen en meer voorovergebogen gaat lopen. Soms kan het lijken alsof uw voeten vastgeplakt zitten aan de grond, ze blokkeren dan plotseling tijdens het lopen. Dit is een veel voorkomend symptoom van Parkinson en heet Freezing of gait.

Nog een vroeg teken van de ziekte van Parkinson is ‘het uitleven van dromen’ in je slaap. Iedereen heeft wel eens een levensechte droom. Normaal beweegt het lichaam tijdens deze levensechte dromen niet mee. Wanneer iemand in het beginstadium van Parkinson zit kan het zijn dat het lichaam daadwerkelijk meebeweegt met deze droom. Vaak gebeurd dit meerdere keren.

De ziekte van Parkinson kan ook leiden tot andere klachten die niets met bewegen te maken hebben. Omdat Parkinson een progressieve ziekte is, worden deze klachten in de jaren steeds een beetje erger. Dit zijn klachten als:

• Moeite met slapen: Overdag vaak in slaap vallen, ’s nachts veel wakker worden en weer moeilijk in kunnen slapen, ’s nachts onrustig zijn (rusteloze benen, verhoogde spierspanning, moeilijk kunnen draaien, angsten).
• Verandering in mentaal welzijn: depressiviteit, angst of nergens zin in hebben.
• Verandering in gedrag: moeite met onthouden of in de war zijn (dementie), dingen horen of zien die er niet zijn (psychose), impulsiviteit en overmatigheid.
• Verandering in de werking van uw lichaam: Constipatie, verslikken, afvallen, kwijlen, problemen bij naar de WC gaan, erectiestoornis, veel transpireren, minder goed kunnen ruiken, duizelingen.

Niet iedereen met de ziekte van Parkinson ervaart al deze klachten, maar ze komen wel vaak voor.

Het ontstaan van de ziekte van Parkinson

Om optimaal te functioneren hebben de hersenen een genoeg dopamine nodig. Dit stofje is namelijk een neurotransmitter en geeft dus signalen door van de hersenen naar de spieren. Op deze manier zorgen de hersenen, met behulp van dopamine, dat alle spieren goed worden aangestuurd.

Wanneer iemand de ziekte van Parkinson heeft, gaan de hersencellen die dopamine aanmaken langzaam kapot. Hierdoor is er te weinig dopamine in de hersenen en ontstaat er allerlei fysieke en mentale problemen. Ook andere hersencellen en stoffen in de hersenen werken bij Parkinsonpatiënten minder goed.

Het is nog onduidelijk waarom precies deze hersencellen stuk gaan. Wetenschappers denken dat het komt door een combinatie van factoren. Deze combinatie kan voor iedere patiënt anders zijn.

Invloeden van buitenaf

Het lijkt erop dat invloeden van buitenaf een rol kunnen spelen bij het ontstaan en het verloop van de ziekte van Parkinson. Wonen of werken in een gebied waar met zware metalen gewerkt worden of werken met bepaalde industriële oplosmiddelen kan de kans op Parkinson significant vergroten.

Daarnaast zijn er aanwijzingen dat er een grotere kans is op de ziekte van Parkinson bij mensen die wonen of werken in een gebied waar veel bestrijdingsmiddelen worden gebruikt.

Genen

Parkinson kan ook erfelijk zijn, vooral wanneer iemand de ziekte op jongere leeftijd krijgt. In deze gevallen komt de ziekte ook vaker voor in de familie.

Parkinson en slapen

Veel mensen met de ziekte van Parkinson ervaren slaapproblemen. Dat geeft uiteraard ’s nachts problemen, maar kan ook overdag last geven. Overdag kunt u heel slaperig zijn of zelfs ineens in slaap vallen, terwijl u ’s avonds moeilijker in slaap valt en ’s nachts vaak wakker wordt.

De slaapproblemen die parkinsonpatiënten ervaren komen vaak door de ziekte zelf, maar kunnen ook komen door de medicijnen tegen de ziekte. De volgende slaapproblemen kunnen zich voortdoen:

• Ongecontroleerde bewegingen waar u wakker van wordt. Dit kan zijn dat u trilt terwijl u stil ligt, of u heeft juist last van stijfheid en pijnlijke spieren. Krampen, verhoogde spierspanning of rusteloze benen hebben ook invloed op uw slaap.
• ’s Nachts wakker worden omdat u naar de wc moet, veel droomt, nachtmerries heeft of moeite heeft met ademhalen. Sommige parkinsonpatiënten kunnen last hebben van slaapapneu.
• Slecht inslapen, moeilijk doorslapen en gebroken wakker worden door de medicatie.
• REM-slaap gedragsstoornis (REM sleep behaviour disorder of RBD). Dit is een slaapstoornis die vaak voorkomt bij parkinsonpatiënten. Bij deze stoornis zijn ’s nachts de spieren niet goed ontspannen waardoor de REM-slaap minder revaliderend werkt. REM-slaap is één van de slaapfases, waarbij normaal alleen de ogen bewegen. De rest van het lichaam wordt dan als het ware afgesloten voor bewegingen. Bij REM-slaap gedragsstoornis kan het hele lichaam bewegen tijdens een droom.
• Extra slaperig of moe overdag door een slechte nacht.

Een goed matras en de juiste bedbodem kan enorm veel bijdragen aan de nachtrust van parkinsonpatiënten. Voor deze mensen is het belangrijk dat het matras de juiste stevigheid heeft en dat het niet te veel inzakt. Een koudschuimmatras is daarom perfect voor mensen met de ziekte van Parkinson. Dit matras is veerkrachtig waardoor omdraaien makkelijker gaat, daarnaast is het matras koel waardoor mensen minder last hebben van zweten.

Geschreven door Chris Nederhorst