Parasomnie

Wat is parasomnie?

Parasomnie, of parasomnia, is een verzamelnaam voor klachten en verschijnselen van ongewenst gedrag tijdens de slaap. Hierbij lijkt het of iemand wakker is, maar in werkelijkheid slaapt diegene en weet hij niet wat hij doet. U kunt hierbij denken aan slaapwandelen, nachtmerries en tandenknarsen. Mensen die dit ervaren zijn hier meestal niet van bewust, waardoor er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan. Vele vormen van parasomnie zijn geheel onschuldig en komen alleen op kinderleeftijd voor, andere zijn vervelender en kunnen leiden tot slapeloosheid.

Verschillende vormen van parasomnie

Parasomnie is dus een verzamelnaam voor klachten en verschijnselen van ongewenst gedrag tijdens de slaap. Hier vallen veel verschillende soorten aandoeningen onder.

Slaapwandelen

Men spreekt van slaapwandelen wanneer u tijdens het slapen regelmatig uit bed gaat om iets te ondernemen. Dit kunnen routinehandelingen zijn, die u gewoonlijk overdag uitvoert. Het kan ook opvallender gedrag zijn.

Nachtangsten

Nachtangsten zijn, zoals de naam al verklapt, nachtelijke angsten. U komt bij nachtangsten tijdens de slaap plotseling overeind. Dit gaat vaak samen met gillen, huilen, zweten en een versnelde ademhaling. Het lijkt en voelt alsof u ergens heel bang voor bent. Mensen met nachtangsten kunnen zich actief verzetten tegen kalmeringspogingen van andere, door bijvoorbeeld om zich heen te slaan of te schoppen. Vaak is het zo dat u niet wakker wordt tijdens nachtangsten en u gewoon weer doorslaapt. De volgende morgen herinnert u zich niets meer van wat er gebeurd is. Mocht u tijdens de nachtangsten wel wakker worden, dan voelt u zich verward en gedesoriënteerd.

Nachtangsten komen doorgaans voor aan het begin van de nacht. Het ontstaan van nachtangsten is niet te herleiden aan een droom of nachtmerrie. Het komt het meeste voor bij kinderen, maar ook soms bij volwassenen.

Confusional Arousal

Bij een confusional arousal lijkt men plotseling wakker te worden, maar het gedrag dat de persoon vertoond is ongewoon. Dit gebeurt vooral in de eerste helft van de nacht. De persoon kan gedesoriënteerd zijn of verward. Soms is het gedrag gewelddadig, waarbij u tegenstribbelt en agressief kunt zijn. Bij kinderen kunnen de aanvallen van confusional arousal er nog gekker uitzien, omdat het lijkt of het kind dwars door u heen kijkt.

Slaapkreunen

Slaapkreunen is wanneer u ‘s nachts een geluid maakt waardoor het lijkt alsof u kreunt. Meestal bent u zich er zelf niet van bewust en heeft u er geen last van. Het is dan de bedpartner die dit hoort.

REM-sleep behaviour disorder

Dit is een verzamelnaam voor vreemd gedrag tijdens de REM-slaap (rapid eye movement). Dit is de slaapfase waarin u droomt. Normaal bent u volledig verlamt tijdens de REM-slaap. Bij REM-sleep behaviour disorder bent u niet volledig verlamt en kunt u uw droom gaan naleven. De bewegingen die u dan maakt komen overeen met de bewegingen die u maakt in uw droom. Opvallend is dat het vaak agressief gedrag is, denk hierbij aan slaan of schoppen.

Tandenknarsen

Tandenknarsen, of bruxisme, is het over elkaar schuiven van de boven- en ondertanden tijdens de slaap. Hierdoor ontstaat er een knarsend geluid. Door het over elkaar wrijven van de tanden ontstaan er slijtvlakken op de tanden waar het glazuur afslijt. Het is vaak dan ook de tandarts die het tandenknarsen als eerste constateert. Deze aandoening kan behandeld worden met een bitje, waardoor verdere beschadiging van de tanden wordt voorkomen.

De oorzaak van parasomnieën

Van de meeste parasomnieën is de oorzaak nog altijd onbekend. Ze ontstaan meestal op jongere leeftijd en verdwijnen naarmate men ouder wordt. Parasomnieën kunnen ook erfelijk zijn. Ze komen dat ook voor bij andere familieleden. Stress of langdurig slaapgebrek kunnen ook periodes van parasomnie veroorzaken.

De REM-sleep behaviour disorder is echter een uitzondering. Deze aandoening ontstaat vaak op oudere leeftijd en kan een eerste symptoom zijn van neurologische ziektes zoals Parkinson of bepaalde vormen van dementie. Daarnaast kunnen bepaalde medicijnen een rol spelen.

Het is bij parasomnieën daarom belangrijk om te onderzoeken of er sprake is van onschuldige parasomnie, droomslaap gebonden parasomnie, of een hele andere oorzaak zoals een psychiatrische aandoening of nachtelijke epilepsieaanvallen.

Hoe wordt parasomnie behandeld?

De behandeling van parasomnie is afhankelijk van de aard van de klachten. Hierbij bespreekt u met een arts en slaappsycholoog hoe de klachten het beste behandeld kunnen worden. Voorbeelden van behandelmethodes zijn:

• Adviezen over een gezonde slaaproutine, waarbij de nadruk wordt gelegd op regelmatige bedtijden en voldoende slaap.
• Ontspannings- en ademhalingsoefeningen.
• Het behandelen van medische oorzaken of het stoppen met uitlokkende medicatie.
• Psychologische begeleiding en/of hypnotherapie.

Geschreven door Chris Nederhorst